Төрийн үндэс суурь болсон гэр бүлийн асуудал нь төрийн хамгаалалтанд байх ёстой хамгийн чухал тулгамдсан асуудлын нэг билээ. Улсын үндэс болсон гэр бүл, хүүхдийн эрхийг хамгаалах дагнасан шүүхтэй болох нь амьдралаас урган гарч буй хэрэгцээ, цаг үеийн шаардлага болж байна. Дэлхийн олон улсад гэр бүлийн маргааныг шийдвэрлэдэг дагнасан шүүхүүд ажилладаг бөгөөд Монгол Улсын Үндсэн хуулийн 48 дугаар зүйлийн 48.1-д Шүүхийн Үндсэн тогтолцоо эрүү, иргэн, захиргааны зэрэг шүүн таслах ажлын төрлөөр шүүхийг дагнан байгуулж болно гэж заасан байдаг. Эрх зүйн өндөр хөгжилтэй улс орны шүүх , эрх зүйн тогтолцоо нь гэр бүлтэй холбоотой хэрэг, маргааныг тусгайлан авч үзэж, шүүхийн үйл ажиллалааг бусад чиглэлээс онцлогтойгоор хэрэгжүүлж ирсэн бөгөөд манай улсад ч өдгөө гэрлэлт цуцлах, эд хөрөнгийн маргаан, хүүхэд үрчлэх, хүүхдийн асрамж, гэр бүлийн хүчирхийлэл гэх мэт асуудалд гэр бүл, хүүхдийн эрх ашгийг хамгаалах дагнасан шүүх байгуулагдах үндэс бий болж байна. Улаанбаатар хотноо энэ сарын 03-ны өдөр гэр бүлийн маргаан шийдвэрлэх ажиллагааг нэг цэгт төвлөрүүлсэн Баянзүрх, Сүхбаатар, Чингэлтэй дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн III байрны нээлт болсон бөгөөд гэр бүлийн маргаан шийдвэрлэх ажиллагаа нэг цэгт төвлөрснөөрөө шүүгч , эвлэрүүлэн зуучлагчид мэргэших боломж бүрэлдэж байгаа юм. Шүүхээр үйлчлүүлэх иргэдийн хувьд шүүхийн үйлчилгээг цогц байдлаар авах давуу тал бүрэлдэж байна. Тухайлбал: гэр бүлийн маргааныг эвлэрүүлэн зуучлах ажиллагаанд гэр бүлийн сэтгэл зүйч , шинжээч оролцох болсон нь эвлэрүүлэн зуучлах ажиллагааг цогцоор нь хэрэгжүүлэх боломж бүрэлдэж байна. Гэр бүлийн хэрэг маргааныг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд гэрлэгчдийг эвлэрүүлэх бүх талын арга хэмжээг авахаар хэргийн хугацааг гурван сар хүртэл хугацаагаар түдгэлзүүлж шүүх, эвлэрүүлэн зуучлагчаас дуудаж уулзалт зохион байгуулах төдийхөнөөр асуудалд хандаж байсан. Харин дагнасан шүүх байгуулагдсанаар гэрлэгчдэд сэтгэл зүйн зөвлөгөө өгөх, хууль эрх зүйн сургалт явуулах, хүүхэд, гэр бүлийн нандин харилцааны талаар асуудалд бодитой хандах боломж бүрэлдэх юм. Монгол Улсын шүүхийн 2016 оны шүүн таслах ажиллагааны нэгдсэн тайланд дурдсанаар иргэний хэргийн шүүх өнгөрсөн онд Гэр бүлийн эрх зүйн 4674 маргаан шийдвэрлэснээс 2980 гэрлэлт цуцалсан байна. Шүүхээр шийдвэрлэгдэж байгаа гэр бүлийн маргаантай хэргийн тоо жилээс жилд байнга өсчээ. Улсын хэмжээнд сүүлийн гурван жилийн байдлаар анхан шатны шүүхээр хянан шийдвэрлэгдсэн нийт иргэний хэргийн 15.2 хувь, гэр бүлийн маргаантай нийт хэргийн 78.3 хувийг гэрлэлт цуцлах маргаан эзэлж байна. Шүүхээр гэр бүл цуцлуулах асуудал жилээс жилд нэмэгдэж байгаа нь гэрлэгчдийн хоорондын харилцаа, эцэг эх, үр хүүхэд ах дүүгээ хүндлэх , зан заншлаа умартах, ёс суртахууны доройтол, нийгмийн бухимдалт үзэгдэлтэй холбоотой ч төрөөс гэрлэгчдийг дэмжих бодлогын буруу зохицуулалт ч үр дагаварыг үүгэж байгаа гэж үзэх үндэслэлтэй . Иймд нийгмийн гол цөм болсон гэр бүл, үр хүүхдийн жаргалтай сайхан амьдралыг хадгалан үлдээх, энэ чиглэлийн хэрэг маргааныг шийдвэрлэхэд цогц орчин бүрдсэн мэргэшсэн шүүгч, эвлэрүүлэн зуучлагчаас бүрдсэн дагнасан шүүхийг байгуулах үндэс тавигдаж, үйл ажиллагаагаа эхлэхэд бэлэн болж байна. Орхон аймаг дахь Сум дундын Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүгч Л.Ариунцэцэг [sgmb id="1"]