Арванхоёрдугаар сарын 11-нд Орхон аймгийн иргэд “Эрдэнэт хотын өдөр”-ийг түүхэндээ анх удаа тэмдэглэх гэж байна. 2006 онд Эрдэнэтчүүд Орхон аймаг, Эрдэнэт хот байгуулагдсаны түүхт 40 жилийг ойг тэмдэглэсэн. Энэ үеэр Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн зарлигаар Орхон аймгийг Сүхбаатарын одонгоор шагнасан билээ. Бид энэ удаад “Эрдэнэт хотын өдөр”-ийг тэмдэглэх ажлын хүрээнд аймгийн Засаг даргын зөвлөх Д.Цагаачийн хувийн архивт хадгалагдан буй түүхэн гэрэл зургуудаас ашиглан Эрдэнэтийн овоо, Эрдэнэт хотын түүхийн ховор гэрэл зургуудыг уншигчиддаа хүргэж байна. 1963 оны дөрөвдүгээр сарын эхээр Мөрөн хотод байрлаж байсан Чехословакийн геологийн ангийн геологич Миймор Краутер, Эмануэл Коминэк нарын удирдсан хайгуулчид Эрдэнэтийн овооны өвөрт ирж буудаллан геологи- хайгуулын ажил хийж эхэлсэнээр Эрдэнэтийн түүх эхэлдэг ажээ. Улмаар 1966 оны сүүлчээр Зэс-Молибдений хамгийн өндөр агуулагатай хэсэг нь Эрдэнэтийн овоо мөн гэж тогтоон, цаашид эрэл хайгуулын ажлыг үргэлжлүүлэх нь зүйтэй гэсэн дүгнэлтийг Чехословакийн геологичид хийсэн байна. 1967 оноос Л,Сэрчиндорж, Н.Нямдорж, Л.Мягмар, Ш.Сандуйжав нарын тэргүүтэй Монголын геологчид үргэлжлүүлэн ажиллаж, 1968 оны сүүлчээр “Эрдэнэтийн овоон”-ны орд газрын эрэл хайгуулын ажил амжилттай дуусч, нөөц хэмжээг нь тодорхойлсон түүхтэй аж. “Эрдэнэтийн овоо”-нд Зэс-Молибдений өндөр агуулгатай орд байгааг геологчид тогтоосны дараа түүнийг хэрхэн ашиглах, үйлдвэрлэх талаар тухайн үеийн Монголын удирдлага ажиллаж эхэлсэн байна. Тухайлбал, 1973 оны хоёрдугаар сарын 20-нд Эрдэнэтийн овооны орд газрыг ашиглах тухай анхны хэлэлцээр БНМАУ, ЗСБНХУ хоёрын хооронд байгуулагджээ. Улмаар Эрдэнэт хот, Эрдэнэт үйлдвэрийг байгуулах тухай БНМАУ-ын ЗСБНХУ-ын Засгийн газар хооронд “БНМАУ-д Эрдэнэтийн овооны зэс молибдений орд газрыг ашиглахад эдийн засаг техникийн талаар хамтран ажиллах тухай” хэлэлцээрийг байгуулсан юм. Энэ хэлэлцээрт Монголын талаас БНМАУ-ын Ардын Их хурлын тэргүүлэгчдийн дарга Ю.Цэдэнбал ЗСБНХУ-ын нэрийн өмнөөс И.Навиков нар гарын үсэг зуржээ. Тус хэлэлцээр 10 зүйл заалттай байсан аж. Тухайлбал, Тус хэлэлцээрт Монгол-Зөвлөлтийн уул уурхайн хамтарсан үйлвэрийг байгуулах , уул уурхай баяжуулах комбинатын геологи хайгуул, төсөл хайгуулын ажлыг болон БНМАУ-д Эрдэнэтийн овооны зэс молибдений орд газрыг ашиглахтай холбогдсон тэргүүн ээлжийн Салхит-Эрдэнэтийн Овоо-ны төмөр зам барих , Дархан-Эрдэнэтийн овооны авто замыг шинэчлэн засах, барилгын бааз, барилгачдад зориулсан соёл ахуйн барилга байгууламж бүхий орон сууц, цахилгаан хангамж, зэрэг барилга байгууламжийг барих ажлыг Зөвлөлтийн байгууллагуудын хүчээр 1973-1976 онд гүйцэтгэх талаар заажээ. Энэхүү бүтээн байгуулалтын Монгол талын оролцогчоор Түлш-Эрчим хүчний үйлдвэр, геологийн яам, Зөвлөлтийн талын оролцогчоор Өнгөт төмөрлөгийн яам гэж заасан байна Үүний дараа 1973 оны арваннэгдүгээр сарын 22-нд Монгол–Зөвлөлтийн хамтарсан уул уурхайн баяжуулах “Эрдэнэт” үйлдвэрийг байгуулах тухай БНМАУ-ын Засгийн газар ЗСБНХУ-ын Засгийн газар хоорондын 21 зүйл заалттай хэлэлцээрийг байгуулжээ. Уг хэлэлцээрт “Хамтарсан үйлдвэртэй уул уурхайн баяжуулах комбинат, салхит Эрдэнэтийн овооны төмөр зам, Дархан-Эрдэнэтийн овооны автомашины зам, улсын хилээс Дархан-Эрдэнэтийн овоо хүртэлх өндөр хүчдэлийн шугам, хамтарсан үйлдвэрийн үйл ажиллагааг гүйцэтгэхэд холбогдол бүхий орон сууц, соёл ахуй, бусад үйлдвэрлэлийн болон туслах чанарын барилга байгууламж багтана гэж заасан нь өнөөгийн Эрдэнэт хот сүндэрлэн босох гол эрх зүйн баримт болжээ. Хоёр орны Засгийн газрын хэлэлцээрийн дагуу боловсруулсан зураг төсвийн дагуу үйлдвэрлэл, дэд бүтэц, орон сууц, соёл ахуй үйлчилгээний нийт 621 объект, байгууламж барихаар тусгажээ. Эрдэнэт хотыг барих байрлалыг ЗХУ-ын Улсын барилгын хорооны харьяа “ПНИИИС” институт судалж тодорхойлон Москва хотын “ГИПРОГОР” институт өнөөгийн Эрдэнэт хотыг барих зураг төслийг боловсруулсан байна. [sgmb id="1"]