Даян дэлхийн байгаль орчны сан ОУБ-ын 6,9 сая ам.долларын санхүүжилтээр Улаанбаатар, Дархан, Эрдэнэт хотод 2026 оноос эхлэн таван жилийн хугацаанд хэрэгжүүлэх “Монголын хүртээмжтэй хотууд” төслийн баримт бичиг боловсруулах багийнхан Орхон аймагт ажиллав. Төслийн багийн зүгээс Орхон аймаг энэ төслийг хэрхэн боловсруулахаас санхүүжилтийн хэмжээ тодорхойлогдохыг зөвлөсөн. Энэ үеэр илэрхийлсэн аймгийн ИТХ-ын дарга Д.Мөнхбатын байр суурийг хүргэж байна.

 -Би  ИТХ-ын даргаар тав дахь жилдээ ажиллаж байна. Төслийн санхүүжилт нэмэх тал дээр хурлын даргын хувьд бүх зүйлийг бусдаар даалгахыг хүсэхгүй байна. Ялангуяа санхүүжилтийн систем дээр өөрсдөө үүрэг хариуцлагаа хүлээе. Энэ төслөөс олон хүн үр ашгийг нь хүртээсэй, нөгөө талаас олон зүйл рүү самгардмааргүй байна. Нэг асуудлаа бариад үр дүнг нь харах нь чухал. Эрдэнэт одоохондоо Улаанбаатар шиг болчихоогүй байна. Манай гэр хороололд яндангаар утаа гаргаж байгаа 15 мянга орчим айл өрх байна. Бидний төсөл хөтөлбөрийн үр дүн иргэдэд харагдах ёстой. Иймд манай аймаг энэ төсөл дээр олон юманд самгардалгүйгээр гаазын халаагуур дээр тогтоход төслийн санхүүжилт хэдээс хэдийн хооронд ноогдох вэ. Орон нутаг даалгаад байх биш тодорхой хэмжээний санхүүжилтээ гаргана. Бид хог хаягдлын систем, хүнсний аюулгүй байдал зэргээр хамтарч ажиллах хүсэлтэй байгаа ч олон тийш самгардмааргүй байна. Эрдэнэт шийдлээ олж чадахгүй удаж байна. Жишээ нь утаа, байгаль орчны бохирдлыг буруулах асуудлууд байна. Бусад орон нутгаас түрүүлээд “Хабрид Хаус” компанитай хамтраад гэр хорооллын захад 37 айлын хабрид технологитой амины орон сууцны бүтээн байгуулалт эхлүүлсэн. Энэ төсөл нь иргэдэд гал түлэхгүй, утаа гаргахгүй амины орон сууц гэдгийг ойлгуулах нь бидний зорилго юм. Төр үүргээ хүлээж инженерийн шугам сүлжээнд санхүүжилт гаргасан. Иргэд шахмал түлш, утаагүй зууханд 100 хувь итгэлтэй байхаа больж. Бидний нэг алдаа уламжлалт байдлаар гэр хороолол гэхэд дөрвөн хана босгоод байшин бариад суудаг, дулаалгаа мартсан байдаг. Дулаан алдагдалгүй байх ёстой. Хурлын даргын хувьд 2026 оноос хэрэгжиж эхлэх энэ санал дээр төлөөлөгч нартайгаа  хамтарч ажиллаад төсөв батлуулж болно. 

-Нэг чиглэлээ түлхүү анхаараад бусад асуудлаа дагавар байдлаар үлгэр жишээ болгохоор төлөвлөж болно. Эрдэнэт хот бусад хотод байхгүй давуу талууд байгаа. Газрын гүний дулааны ажлыг эхлүүлсэн, дэд бүтцээ гэр хороолол руу татаж оруулчихаад айлууд цаашаа салаалахгүй байгаа. Яаж цааш нь гүйцэт салаалах вэ. Түрүүлээд дулаанаа татаад авчихсан айл өрхөд өртгийг нь хуваахад өндөр зардал гардаг сул талтай.

-Эрчим хүчний хэмнэлтээс илүү яаж утаа гаргуулахгүй, гал түлүүлэхгүй байх вэ гэдгийг бодож байна. Эрдэнэт хот анх 40 мянган хүн амтай гэр хороолол, хотын төлөвлөлтэй байгуулагдсан. Одоо 110 мянган хүн амтай 50 орчим хувь нь гэр хороололд амьдардаг. Бидний үүрэг эрчим хүчээ гэр хорооллын иргэдэд найдвартай чадлын дутагдалгүй хүргэх. Тиймээс 35 квт-ын шон барих ажлыг эхлүүлж орон нутгийн төсвөөс 40 орчим тэрбум төгрөг тусгаж, айл өрхүүдэд чанартай эрчим хүч өгнө. Үр дүнд нь гал түлэхгүй, цахилгаанаар халаалтаа шийддэг болгох зорилго тавьсан.