БЯМБА
2025.06.08
ЭРДЭНЭТ
C°/C°
АНУ ДОЛЛАР
3527.07
ЕВРО
3736.58
БНХАУ ЮАНЬ
506.33
ОХУ РУБЛЬ
46.46
БНСУ ВОН
2.67
М.ДАВААЖАВ: Үйлдвэрлэлд ашиглаж буй химийн хорт бодисыг ангилж, хаягжуулах ажлыг дэлхийн стандартын түвшинд хийж байна
М.ДАВААЖАВ: Үйлдвэрлэлд ашиглаж буй химийн хорт бодисыг ангилж, хаягжуулах ажлыг дэлхийн стандартын түвшинд хийж байна

“Эрдэнэт үйлдвэр” ТӨҮГ,  шинжлэх ухаанд суурилсан үйлдвэрлэлийг хөгжүүлэх зорилттой 2020 оныг угтсан. Тодруулбал, техник технологийн шинэчлэлдээ илүү шинжлэх ухаанчаар хандаж, судалгаа шинжилгээний үр дүнг үйлдвэрлэлийн үйл явцтай уялдуулан ажиллахад үндсэн бодлогоо чиглүүлж байна. Тиймээс энэ жил стратегийн том төслүүдийн зэрэгцээ инновацийн чухал болоод үр өгөөжтэй төсөл хөтөлбөрүүд гараанаас хэдийнээ хөдөлжээ. Өнөөдрийн байдлаар, Эрдэнэт үйлдвэрийн инженерүүд инновацийн гурван том төслийн судалгааны ард гарч, бодит ажил болгох үе шатандаа ороод байна. Эдгээрээс энэ удаа бид “Химийн хорт аюултай бодисын менежментийг сайжруулах буюу Химийн бодис урвалжийн хор аюулын лавлах мэдээллийг боловсруулах, шошгожуулах төсөл”-ийг онцоллоо. Чанар хяналтын хэлтсийн дарга Н.Мэргэнбаатар удирдагчтай, тус хэлтсийн туршлагатай химичид, ХАБ-ын цацрагийн аюулгүй байдал хариуцсан болон Гамшгаас хамгаалах штабын мэргэжилтэн, ШУА-ийн зөвлөхүүдээс бүрдсэн мэргэжлийн баг уг төслийг хэрэгжүүлж байна. Төслийг Чанар хяналтын хэлтсийн Химич инженер М.Даваажав санаачилжээ. 

-Инновацийн төслийнхөө талаар эхлээд танилцуулна уу. Ямар зорилго, чиглэлтэй төсөл вэ?

-Монгол Улсын Шинжлэх ухааны академи, “Эрдэнэт үйлдвэр” ТӨҮГ-ын хамтын ажиллагааны хүрээнд хэрэглээний судалгааны сэдвээр төслийн ажлууд хийгдэж байна. Эдгээрийн нэг нь бидний хэрэгжүүлж буй “Химийн хорт аюултай бодисын менежментийг сайжруулах” төсөл. Төслийн явцад Эрдэнэт үйлдвэрийн үйл ажиллагаанд ашигладаг химийн хорт аюултай бодисын хор аюулын лавлах мэдээллийг боловсруулах, шошгожуулах, ангиллыг тогтоох ажлууд хийгдэнэ. Өнөөдөр Эрдэнэт үйлдвэрийн хэмжээнд хүдэр олборлолтоос эхлээд эцсийн бүтээгдэхүүн буюу зэс, молибдены баяжмал гаргах хүртэл үйл явцад жилд 370 орчимнэр төрлийн 120 мянган тонн химийн бодис хэрэглэдэг. Өөрөөр хэлбэл, ийм хэмжээний химийн бодис ашиглан, үйлдвэрлэлээ явуулдаг гэж ойлгож болно. Тэгэхээр энэ төслийн үндсэн зорилт нь Эрдэнэт үйлдвэрийн технологийн процесст ашиглагддаг химийн хорт аюултай бодисуудын хор аюулын лавлах мэдээлэл, шошгыг хууль эрх зүйн хүрээнд олон улсын болон үндэсний стандартад нийцүүлэн гаргахад чиглэгдэнэ. Мөн химийн хорт, аюултай бодистой шууд харьцан ажилладаг ажилтан, хяналтын ажилтан, авран хамгаалах ажилтанд химийн хорт болон аюултай бодисыг аюулгүй ашиглах, хүний эрүүл мэнд, байгаль орчинд үзүүлэх сөрөг нөлөөллийн талаарх мэдээллийг хор аюулын лавлагаагаар дамжуулан олгох ажил хийнэ. Үүнийг зохицуулсан хууль эрх зүйн орчин манайд бий. Химийн хорт аюултай бодисын тухай хууль, дагалдах журмуудад химийн хорт аюултай бодисыг ашиглаж буй иргэн, албан байгууллага, аж ахуйн нэгжүүд хор аюулын лавлах мэдээлэл, шошготой байна гэж заасан байдаг. Тэгэхээр эдгээр хууль тогтоомжийг хэрэгжүүлэхийн тулд дээрх төслийг санаачилсан гэж хэлж болно.

-Манай үйлдвэрт өмнө нь химийн хорт бодисыг хаягжуулж, ангилах ажил хийгдэж байсан уу?

-Ерөнхийдөө ийм ажил хийгдэж байсан ч одоо мөрдөж буй стандартын дагуу хийгдээгүй.  Химийн хорт болон аюултай бодисыг шошгожуулах тухай 2013 онд НҮБ-аас тогтоосон стандартыг Монгол улс 2015 оноос хуульчлан мөрдөж эхэлсэн. Бидний энэ төсөл бол НҮБ-ын ‘‘Химийн бодисын ангилал, хаягжуулалтын нэгдсэн систем’’ болон Монгол улсын баримталж буй хууль дүрэм, стандартын дагуу хаяг шошго хийж, ангилах гэж буйгаараа онцлог юм.

-Эрдэнэт үйлдвэрт ашиглаж буй химийн хорт болон аюултай бодист танай хэлтэс хяналт тавьдаг уу? Химийн хорт аюултай бодисыг ангилах, хаягжуулах ажил хэдийд бүрэн хийгдэж дуусах вэ?

-Химийн хорт болон аюултай бодисын ашиглалтад Байгаль орчин, ногоон хөгжлийн хэлтэс хяналт тавьж ажилладаг. Харин химийн бодисын лавлагаа, мэдээлэл боловсруулах тал дээр манай хэлтэс мэргэжлийн давуу тал илүү гэж болно. Учир нь  Чанар хяналтын хэлтэст Эрдэнэт үйлдвэрийн бүтээгдэхүүний чанарыг хянах бүх лаборатори төвлөрдөг. Энд химийн хорт, аюултай бодисын мэргэжлийн химийн судалгааг химич инженерүүд хийх боломжтой. Химийн бодис бол маш нарийн шинжилгээнд тулгуурлан судлагддаг тул энэ төслийг мэргэжлийн химичид гардаж хийх нь илүү үр өгөөжтэй, хөрсөн дээр буусан ажил болно гэж үзэж байгаа. Төсөл маань өнгөрсөн оны 5 дугаар сард эхэлсэн. Шинжлэх ухааны академийн Химийн технологийн хүрээлэнтэй хамтран нарийвчилсан төлөвлөгөө гаргасны үндсэн дээр 2020 онд бүрэн хэрэгжүүлж дуусгахаар ажиллаж байна.

-Төслийн ажил өнөөдрийн байдлаар ямар явцтай байна вэ?

-Төслийн судалгаа хийгдэж дууссан. Одоо бид хор аюулын лавлагаа болон шошгыг 370 орчим нэр төрлийн химийн бодис дээр нэг бүрчлэн хийж эхлээд байна. Үүний зааварчилгааг АНУ, Англи, Австрали зэрэг томоохон орнуудын туршлага, стандартын мэдээллийг цахим сайтуудаас авч орчуулан, нэвтрүүллээ. Төслийн хэрэгжилтийг өнөөдрийн байдлаар тодорхойлбол, лавлах мэдээлэл, ангилал, хаягжуулах ажлууд дуусах шатандаа орсон. Ирэх 5 сард хор, аюулын лавлах мэдээлэл, шошгын эх бэлтгэл боловсруулах ажил дуусаж, хэвлэх, ажлын байранд байршуулах зэрэг сүүлийн шатны ажил эхэлнэ.

-Хаягжуулалт олон улсын нэр томьёогоор бичигдэж, байрших нь? Стандартын нэршил нь юу гэдэг вэ?

-Тийм. НҮБ-ын стандартыг дэлхийн 20 орчим улс орон мөрдөж ажилладаг. Энэхүү хаягжуулалтын нэгдсэн системд яагаад орох ёстой вэ гэхээр манайх импортлогч орон. Тиймээс гаднаас авч буй хорт бодисын хор, аюулын тэмдэг тэмдэглэгээнд өмнө нь их ялгаа гардаг байсан. Одоо бол нэг стандарттай болсон тул  хаяг шошго түүнд нийцээд явах боломжтой болсон. Химийн бодисын том хэрэглэгчийн хувьд ч Эрдэнэт үйлдвэр үүнийг дагах ёстой. Үйлдвэрлэлийн технологийг химийн бодисгүйгээр төсөөлөхийн аргагүй. Өнөөдрийн дэлхийн нийтийн мөрдөж буй стандартыг GHS буюу Химийн хорт болон аюултай бодисын ангилал, хаягжуулалтын нэгдсэн систем гэж нэрлэдэг. Үүнийг л яг байгаагаар нь Эрдэнэт үйлдвэрт буулгана гэсэн үг. Тухайлбал, өмнө нь бид хор, аюулын тэмдэг тэмдэглэгээг улбар шар өнгөөр, дохио үг, аюулын болон сэрэмжлүүлэх кодууд өөр үсэг тоогоор илэрхийлдэг байсан.

-Төслийн ач холбогдлыг товчхон дүгнэж хэлбэл?

-Ер нь дэлхий дахинд химийн хорт, аюултай бодисыг ангилах, хаягжуулах ажил асуудалтай байсан. 2013 оноос энэхүү нэгдсэн том систем гарснаар бүх улс орнууд үүн дээр үндэслэсэн хууль эрх зүйгээ боловсруулан, хэрэгжүүлж эхэлж байна. Өөрөөр хэлбэл, энэ стандарт хэрэгжсэнээр хорт аюултай бодисын ангилалт, хаягжуулалтад шинэ дэвшил гарч байна. Үйлдвэрлэлд их хэмжээний химийн бодис ашиглаж буй нөхцөлд ангилал, хаягжуулалт хийх ажил олон улсын түвшинд хүрээгүй байсан бол одоо үүнийг хийж эхэллээ. Ингэснээр манайх олон улсын стандартад  нийцсэн хаягтай болно. Нөгөө талаар, химийн бодистой харьцаж ажилладаг ажилтан бүрд бүх тэмдэг тэмдэглэгээ, хор аюулын талаарх мэдээлэл тодорхой болж өгнө. Тухайн ажилтан эрүүл мэнд, байгаль орчинд учирч болох эрсдэл, үйл ажиллагаанаас үүсэж болох ослын үр дагаврыг урьдчилан тооцох, химийн бодис урвалжуудын шинж чанараас хамаарч ангиллын дагуу зөв зохистой хадгалах, зөв аюулгүй тээвэрлэх мэдээлэл авах, мөн химийн бодис урвалжийн хор аюулыг тодорхойлж ангилан ялгаж бүртгэлжүүлснээр  мэдээллийн санг шинээр бий болгох, химийн хорт болон аюултай бодистой харьцаж ажилладаг ажилтнуудад судлаач инженерүүд өөрсдөө сургалт зохион байгуулах зэрэг маш өндөр  ач холбогдолтой юм.  

Эх сурвалж: erdenettoday.mn

“ЯНЗАГА” ЗУСЛАН ЭНЭ ЖИЛ ОЛОН ХӨТӨЛБӨР ХЭРЭГЖҮҮЛЖ, ХҮҮХДҮҮДЭЭ ХҮЛЭЭН АВНА
ГУДАМЖНЫ ХУДАЛДААЧИД ХОТЫН ТӨВИЙГ ЭЗЭЛЧИХЛЭЭ
“АМГАЛАН ОРШИХУЙ ОРДОН” ЗАМЫН ТРАССТАД ОРЖЭЭ
ЭРДЭНЭТ ХОТЫН ТӨВИЙГ УРД, ХОЙД ХЭСГЭЭР НЬ ХААНА
УИХ-ЫН ЖИЖИГ ТАНХИМ БАЙГУУЛАГДЛАА
ОРОН НУТГИЙН ӨМЧИТ АЖ АХУЙН ГАЗРУУДЫГ ХӨДӨЛГӨЖ ЭХЭЛЛЭЭ
ДАМИРАНГИЙН ОЮУНБАЯР ТЕНДЕРИЙН АЛБЫГ УДИРДАНА
УХААЛАГ ТООЛУУРААР ХАНГАХАД 14 ОРЧИМ ТЭРБУМ ТӨГРӨГ ЗАРЦУУЛНА
СААРАЛ УС ХЭРЭГЛЭЖ ЭХЭЛНЭ
СААРАЛ УС ХЭРЭГЛЭЖ ЭХЭЛНЭ
5-р сар. 12, 2025, 11:47 a.m.
БИОТЕХНОЛОГИЙН ӨРХИЙН ҮЙЛДВЭРЛЭГЧДИЙГ ХӨГЖҮҮЛНЭ
Далд зогсоол байгуулах зураг төсөл боловсруулах
Гэр хорооллын усан хангамжийн системийн өргөтгөл шинэчлэлийн зураг, гидравлик тооцоо төсөв хийх
Цэцэрлэгт хүрээлэнгийн зүүн хэсгийн гадна тохижилт, инженерийн шугам сүлжээний зураг төсөл боловсруулах
Янзага зусланд иж бүрэн засварлах зураг төсөл боловсруулах
Гэрлэн дохио бүхий авто замын уулзварт хиймэл оюун ухаан суурилсан удирдлагын тоног төхөөрөмж худалдан авах
Нийгмийн салбарын байгууллагуудад тэргэнцэртэй иргэнийг шатаар аюулгүй зорчуулах хэрэгсэл худалдан авах
Ерөнхий боловсролын сургуулиудад шинээр байгуулах хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдийн хөгжлийг дэмжих танхимд тоног төхөөрөмж худалдан авах
БОЭТ-ийн эрчимт эмчилгээ, мэдээгүйжүүлгийн тасагт тоног төхөөрөмж худалдан авах (Унтуулгын аппарат)
Баян-Өндөр уулын ганц модотын аманд байгалийн усыг хуримтлуулах хөв цөөрөм байгуулах нөхцөл байдал, техникийн судалгааны ажлыг мэргэжлийн байгууллагаар гүйцэтгүүлэх
Хавдрын оношилгоо, эмчилгээ, хяналт, сэргэлтийн төвийн засвар хийх
Гэр хорооллын усан хангамжийн системийн өргөтгөл шинэчлэлийн зураг, гидравлик тооцоо төсөв хийх
Баян-Өндөр уулын ганц модотын аманд байгалийн усыг хуримтлуулах хөв цөөрөм байгуулах нөхцөл байдал, техникийн судалгааны ажлыг мэргэжлийн байгууллагаар гүйцэтгүүлэх
Цэцэрлэгт хүрээлэнгийн зүүн хэсгийн гадна тохижилт, инженерийн шугам сүлжээний зураг төсөл боловсруулах
Далд зогсоол байгуулах зураг төсөл боловсруулах
Ерөнхий боловсролын сургуулиудад шинээр байгуулах хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдийн хөгжлийг дэмжих танхимд тоног төхөөрөмж худалдан авах
Нийгмийн салбарын байгууллагуудад тэргэнцэртэй иргэнийг шатаар аюулгүй зорчуулах хэрэгсэл худалдан авах
Хавдрын оношилгоо, эмчилгээ, хяналт, сэргэлтийн төвийн засвар хийх
БОЭТ-ийн эрчимт эмчилгээ, мэдээгүйжүүлгийн тасагт тоног төхөөрөмж худалдан авах (Унтуулгын аппарат)
Гэрлэн дохио бүхий авто замын уулзварт хиймэл оюун ухаан суурилсан удирдлагын тоног төхөөрөмж худалдан авах
Янзага зусланд иж бүрэн засварлах зураг төсөл боловсруулах
Д.Энхцэцэг: Инженер, нийгмийн салбарын 30 мэргэжлээс сонгон Сүнчон их сургуульд тэтгэлгээр сурах боломжтой
МОНГОЛЫН ТАТВАРЫН АЛБА ТАТВАР ТӨЛӨГЧИД ЗӨВЛӨН ТУСЛАГЧ АЛБА БАЙНА
35/10 кВ-ын Даваат дэд станцаас тэжээлтэй "ЭБЦТС" ТӨХК-ийн 16, "Эрдэнэт-Ус ДТС"  ОНӨХК-ийн 9 дэд станцын 6/0.4 кВ-ын трансформаторыг 10/0.4 кВ-ын трансформатороор сольж барих ажил
Орхон аймаг. Баян-Өндөр сум. Уурхайчин баг. Уурхайчины гудамжийг А1001 замтай холбосон авто замд их засварын ажил хийх /үлдэгдэл хэсэг/
Баянбулаг баг АТП-409 дэд станцын урд шинээр баригдах айл өрхийн цахилгаан хангамжийн 10 кВ-ын ЦДАШ, 10/0.4 кВ-ын 250 кВА /КТПН/ дэд станц барих ажил
Баянбулаг баг АТП-409 дэд станцын хойно шинээр баригдах айл өрхийн цахилгаан хангамжийн 10 кВ-ын ЦДАШ, 10/0.4 кВ-ын 250 кВА /КТПН/ дэд станц барих ажил
Орон сууцны 7а хороололд цэцэрлэгийн барилгын зураг төсөл
Эрдэнэ багт байрлах 6/0.4кВ-ын АТП-64 дэд станцын 0.4кВ-ын ЦДАШ-ыг төмөр бетон тулгуур, СИП утсанд шилжүүлэх ажил
Спорт заалны зураг төсөл боловсруулах /Говил багт/
35/10 кВ-ын Чингэл дэд станцаас тэжээлтэй "ЭБЦТС" ТӨХК-ийн 17, "Эрдэнэт-Ус ДТС"  ОНӨХК-ийн 11 дэд станцын 6/0.4 кВ-ын трансформаторыг 10/0.4 кВ-ын трансформатороор сольж барих
ХҮҮХДЭД НАРИЙН МЭРГЭЖЛИЙН ҮЗЛЭГ ХИЙЖ ЭХЭЛЛЭЭ
ОРХОН АЙМГИЙГ ХӨГЖҮҮЛЭХ ЕСӨН ТОМ ТӨСӨЛТЭЙ ТАНИЛЦАНА УУ
ОРХОН АЙМГИЙН УДИРДЛАГУУДЫГ ОГЦРУУЛНА
ОРХОН АЙМАГ ХӨГЖЛӨӨР ЦОЙЛОХ УУ
“АМГАЛАН ОРШИХУЙ ОРДОН” ЗАМЫН ТРАССТАД ОРЖЭЭ
Согоот баг. 9,10-р байрны авто зам,  авто зогсоолд их засварын ажил хийх.
Наран баг АТП-517 дэд станцын баруун хойд хэсэгт шинээр баригдах айл өрхийн цахилгаан хангамжийн 10 кВ-ын ЦДАШ, 10/0.4 кВ-ын 250 кВА /КТПН/ дэд станц барих ажил.
Эрдэнэ баг АТП-14 дэд станцын урд шинээр баригдах айл өрхийн цахилгаан хангамжийн 10 кВ-ын ЦДАШ, 10/0.4 кВ-ын 250 кВА дэд станц барих
Орон сууцны байруудын цахилгаан шат шинэчлэлт хийх
“Хойд бүс – Эрдэнэт 2025” эдийн засгийн форум болно
БТСГ-т шаардагдах тоног төхөөрөмж, хэрэглэл материал худалдан авах
Говил багийн байр хүртэл агаараар татагдсан орон нутгийн өмчийн "Цахим Эрдэнэт"  сүлжээний шилэн кабель, түүний модон багануудыг солих ажил
“ЯНЗАГА” ЗУСЛАН ЭНЭ ЖИЛ ОЛОН ХӨТӨЛБӨР ХЭРЭГЖҮҮЛЖ, ХҮҮХДҮҮДЭЭ ХҮЛЭЭН АВНА
Баян-Өндөр уулын ганц модотын аманд байгалийн усыг хуримтлуулах хөв цөөрөм байгуулах нөхцөл байдал, техникийн судалгааны ажлыг мэргэжлийн байгууллагаар гүйцэтгүүлэх
Согоот баг УДТТ 6-2 дулаан, цэвэр усны шугам шинэчлэх
Далд зогсоол байгуулах зураг төсөл боловсруулах
ОРХОН АЙМГИЙН “ХҮН” НАМЫН ДАРГААР Э.ЭНХЧИМЭГ СОНГОГДЛОО
2500 ХҮНИЙГ АЖЛЫН БАЙРАНД ЗУУЧЛАНА
Рашаант баг АТП-263 дэд станцын урд талд шинээр баригдах айл өрхийн цахилгаан хангамжийн 10 кВ-ын ЦДАШ, 10/0.4 кВ-ын 250 кВА /КТПН/ дэд станц барих ажил
Баянбулаг баг 10 кВ-ын РП-1 хуваарилах байгууламжаас РП-205 хүртэлх 10 кВ-ын 1.660 км трасстай хос кабель шугам барих ажил