Сайхан охин босоод ирэхгүй ч......
Өтгөн хар хөмсөг нь нарийн хийцтэй, урсгал сайхан харцтай, алаг нүдэн залуухан бүсгүйн жаазтай зургийн өмнө зул асааж, идээ будаатай таваг тэргүүтэн өржээ. Гэрт ээж нь ганцаар талийгаач охиныхоо 49 хоногийг өнгөрөөтөл зул таслахгүй өргөж сууна. Амиа өгөхөөс ч буцахгүй хайрлаж өсгөсөн хонгорхон охин нь өнөөдөр ээжийнхээ дэргэд сууж, эрхэлж, инээж бас тунихгүй. Зураг болж, зул асаалган, эхийнхээ голыг өмрүүлнэ гэж хорин настай охин зүүдэндээ ч хараагүй байж таараа. Зовлонт ээж өмнө нь төрүүлсэн хүү, охин хоёроо цаг бусаар алдаж, гурав дахь хүүхдийнхээ хойтын заяа буяныг даатган, эрхи эргүүлж суугааг түүнтэй уулзахаасаа өмнө би мэдсэн юм.
-Танай гэр бүлд болон танд эмгэнэл илэрхийлье. Уучлаарай, би Эрдэнэт хотын “Хотын шуудан” сониноос явж байна. Өнгөрсөн сарын 20-ны шөнө болсон авто ослын хэрэгт таны охин өртөж, амь насаа алджээ. Бид яг тэр үед осол болсон газрын орчмоор явж байсан юм. Хүн амь насаа алдсан хэргийн талаар танаас анхны мэдээллийг авч, бид сониндоо бичсэн юм. Гэтэл “Эрдэнэт секьюрити” хамгаалалтын албанаас биднийг дарамталж, мөнгө авсан гэж гүтгэж дайраад байна. Тийм болохоор тантай уулзаж, талийгаач охинтой холбоотой дэлгэрэнгүй мэдээлэл авахаар зорьж ирлээ. Та охиноо осолд орсныг хэзээ мэдсэн бэ?
-Миний охин гуравдугаар сарын 20-ны шөнө 23 цаг 50 минутын орчимд хорооллын Цагаанчулуут багийн орчмын зам дээр “Эрдэнэт секьюрити” хамгаалалтын албаны машинд дайруулж, амь насаа алдсан. Тухайн үед охин маань нөхөртэйгээ хамт явж байсан юм. Би ийм айхтар явдал болсныг өглөө нь мэдсэн. Охины маань хадам ээж “Хулан аваарт орчихлоо, эмнэлэг рүү очъё” гэж хэлсэн. Би охиноо хагалгаанд орох гэж байгаа болов уу гэж бодож очсон. Тэрнээс байхгүй болчихсон гэж бодоогүй. Гэтэл охин маань аль хэдийнэ өнгөрчихсөн байсан. Би тэр үед юу болсныг сайн санахгүй байна. Ухаан алдаж унаад, нүүр амаа хөх няц болгочихсон. Намайг моорог руу охин дээр минь ч оруулаагүй. Ээж нь байтугай хүн харахын аргагүй нүүр ам нь гэмтсэн байсан гэсэн. Миний охин 1994 онд төрсөн, энэ жил дөнгөж 20 нас хүрч байсан юм.
-Талийгаачийн ажил явдлын үеэр хамгаалалтын албаны жолооч ирээд, мөнгө төгрөг өгөөд явахдаа “Хамгаалалтын машин хурдтай явах ёстой, би ажлаа хийж явсан” гэж хэлсэн үгэнд таныг гомдолтой байгааг бид сониныхоо мэдээлэлд онцолсон. Дуудлага аваад явж байсан ч хамгаалалтын машин замдаа яваа хүнийг дайраад явах уу гэж бид хамгаалалтын албаныхнаас асуусан юм?
-Тийм ээ, би охиноо алдчихаад ухаан санаа орж гарч байх үед тэр жолооч гэрийнхэнтэйгээ манайд ирсэн. Толгойгоо цагаан алчуураар боосон казак авгай, нэлээд хэдэн хүн жолооч Жамбал гэж хүн ирсэн. Тэдний яриаг сайн санахгүй байна. Гэхдээ казак залуу “Олон хүн тэжээдэг, гэрт нь ажил хийдэг хүн цөөхөн. Хамгаалалтын машин 4 минут хэдэн секундэд ч билээ амжиж очих ёстой байдаг” гэж ярьж байсныг санаж байна. Жолоочийн хажууд хамгаалалтын дарга нь юм болов уу нэг хүн сууж явсан гэсэн. Тэр хүн “Чи хүн дайрчихлаа ш дээ” гэж хэлсэн. Би гүйж очоод охины толгойг өргөхөд, над руу нэг их том хараад, ухаан алдсан. Охины тэр том нүд шөнөжингөө харагдаад, унтаж чадсангүй гэж жолооч надад ярьсан. Ажил явдалдаа хэрэглээрэй гэж 500 мянган төгрөг жолооч өгснийг нь миний дүү авсан байсан. Дараа нь дүүг маань дахин дуудаж, городод уулзаад нэг сая төгрөг өгсөн байна лээ. Манай гэр бүл жолоочийн ар гэрээс мөнгө төгрөг өг гэж хэлээгүй, тэд өөрсдөө л авчирч өгсөн. Тэгэхдээ хэчнээн төгрөг ч өгсөн бай, миний охин өнөөдөр босоод ирэхгүй шүү дээ. Хамгийн харамсаар нэг зүйлийг би хэлмээр байна, хамгаалалтын машин дуудлага аваад хэчнээн их яарч явсан бай, замдаа дайралдсан хүнийг дайраад, амь насыг нь сүйтгээд явдаг хууль журам байхгүй биз дээ. Миний охиныг согтуу явсан гэж ярьцгааж байна гэсэн. Тэр өдөр хадам ахынх нь төрсөн өдөр болоод нөхөртэйгээ хамт очоод явж байсан нь үнэн. Миний охин архи дарс уугаад явдаггүй, нөхрийгөө хааяа нэг балгахад араас нь гүйж, уулгахгүй гэж байнга тэмцэж явдаг. Тийм бодол, сэтгэлтэй хүн ухаанаа алдтал уухгүй шүү дээ.
Би энэ ээжтэй удаан ярилцаж, олон юм шалгааж зүрхэлсэнгүй. Гагцхүү “Эрдэнэт секьюрити” хамгаалалтын албаны дарга Д.Эрдэнэбатын сэтгүүлч надаас “Аваарын хэрэг зөндөө л гарч байдаг. Чи хэний захиалгаар, хэнээс хэдэн төгрөг аваад, манай байгууллагын нэр хүндийг албаар унагаах гээд байна. Жолооч өнөөдөр хүн дайрчихаад, шоконд орчихоод байна. Хүний зовлонгоор жаргал хийдэг хэн бэ чи, цагдаа, прокурор дээр энэ хэрэг шалгагдаж байгаа, хоёр сарын дараа дүгнэлт нь гарна. Тэрний наана хэн чамайг бичээдэх гэсэн юм бэ. Манай байгууллага хүний амийг мөнгөөр үнэлээгүй, жолооч өөрөө л өгсөн” гэж бич хэмээн жирийн нэгэн сэтгүүлч рүү дайрч, Ардчилсан Монгол улсын сэтгүүл зүйн нэр хүндэд халдсан эрхэм захирал Д.Эрдэнэбатын давилуун занг дарах гэж бодож, талийгаачийн гэрт очсон юм. Сайхан, залуухан охины зургийг нь сонин дээрээ томоос том тавьж байгаад дахин ийм осол бүү гараасай, өдөр ч байсан, шөнө ч байсан зам хөндлөн гарахдаа сэрэмжтэй байгаарай, хамгаалалтын машин дуудлага аваад, хэдхэн минутанд амжих гэж яваад амь насыг чинь бүрэлгээд байна шүү гэж сэрэмжлүүлэх гэж бодсон юм. Гэтэл охиноо алдсан ээжийн нулимстай нүд, сайхнаас сайхан залуугаараа хорвоог орхисон үзэсгэлэнтэй жаахан бүсгүйн жаазтай зурагны өмнө очоод, сэтгэл шимшрээд, ээжээс нь ярилцлага авч зүрхэлсэнгүй ээ.
Дарга нь хажууд нь суучихаад “Хурдан яв, “Ихэр ботго” дэлгүүрт хулгай орчихлоо” гэж шавдуулсан ч юм бил үү, жолооч залууг буруутгаж, муулах эрх бидэнд байхгүй. Гагцхүү хамгаалалтын машин, цагдаагийн машин гэхээр л хурдтай давхиж, ажил үүргээ гүйцэтгэж явна гэсэн дэндүү дээрэлхүү, аагархуу зан Эрдэнэтэд, Эрдэнэтийн цагдаагийнханд байгааг хэлмээр санагдлаа. Эрхэм захирал Д.Эрдэнэбат “Цагдаагийнхан надад хэлээд байна. Энэ сонин яагаад танай ослыг бичээд байгаа юм бэ” гэсэн омогдлын хариуд Эрдэнэтийн хэвлэл мэдээллийнхэн “Энэ хэрэг хоёр сарын дараа шалгагдаж дуусна. Тэр үед нь мэдээлье” гэж амаа таглуулаад суухгүй гэж хариулмаар байна. Болсон үйл явдлыг хохирогчийн хамгийн ойрын эх сурвалжаас мэдээлэл авч бичин, олон нийтэд сэрэмжлүүлэх эрхэм үүрэгтэй хүмүүс учраас захиалагч нь мөн олон түмэн байдаг юм. Сайхан охин босоод ирэхгүй ч авто замын ослоор амь насаа алдсан олон арван хүмүүсийн гэгээн дурсгалыг хүндэтгэж, буруутныг олон нийтэд мэдээлэх үүргээ биелүүлцгээе сэтгүүлч дээ.
Сэтгүүлч М.Мөнхцэцэг