Монголын бүх ард түмний спортын өвлийн XVI  наадам, Монголын хүүхдийн спортын өвлийн VII наадам  хоёрдугаар сарын 6-13-ны өдрүүдэд Орхон аймагт  болно. Өвлийн наадмын бэлтгэл ажлын талаар Засаг даргын орлогч, зохион байгуулах хорооны дарга А.Түвшинжаргалтай ярилцлаа.

-Засгийн газрын тогтоолоор зохион байгуулдаг өвлийн спортын наадмын төрлүүдийг Орхон аймаг орон нутагтаа зохион байгуулах эрхийг авсан. Энэ талаар ярилцлагаа  эхэлье. Монгол Улсын өвлийн олимп гэж хэлж болохуйц томоохон наадмыг орон нутагтаа зохион байгуулах эрхийг авах гол шалгуур үзүүлэлт нь юу байв?

-Орхон аймгийн удирдлагууд  Биеийн тамир спортын улсын хороонд Монголын бүх ард түмний спортын өвлийн ХVI  наадам, Монголын хүүхдийн спортын өвлийн VII наадмыг аймаг, орон нутагтаа зохион байгуулах хүсэлтийг тавьсан.  Энэ хоёр том наадмыг зохион байгуулахад 10 гаруй шалгуур үзүүлэлтийг урьтал болгодог юм билээ. Мөн Баянхонгор аймаг өвлийн спортын наадмын төрлүүдийг орон нутагтаа зохион байгуулах хүсэлтийг тавьсан. Ингээд хоёр аймгийн хүсэлтийн дагуу Биеийн тамир спортын улсын хорооноос ажлын хэсэг гарч 2022 оны аравдугаар сард Орхон, Баянхонгор аймгуудад ажиллаж газар зүйн байрлал, нийтийн тээвэр, цахилгаан холбоо, зам талбай, барилга байгууламж зэрэгтэй танилцсаны үндсэн дээр Орхон аймаг, Эрдэнэт хотод өвлийн спортын наадмын төрлүүдийг зохион байгуулах эрхийг олгосон.

-Засгийн газрын 2018 оны “Журам батлах тухай” 183 дугаар тогтоолын хавсралтаар батлагдсан “Улсын хэмжээний спортын наадам зохион байгуулах журам”-ын 2.1-д зааснаар Монголын бүх ард түмний спортын зуны болон өвлийн наадмыг дөрвөн жилд нэг удаа, Монголын хүүхдийн спортын наадмын зуны болон өвлийн төрлийг хоёр жил тутамд нэг удаа зохион байгуулахаар журамласан байдаг. Анх удаа аймгийн Засаг даргатай гэрээ байгуулан зохион байгуулж байгаа онцлогтой гэдгийг Биеийн тамир спортын улсын хорооноос тодотгосон. Ингээд Засаг даргын захирамжаар өвлийн спортын наадмын төрлүүдийг зохион байгуулах хороо байгуулагдаж, миний бие ахлан ажиллаж байна.

-Хоёр наадам нэг дор болно.  Тэр хэрээрээ  зохион байгуулалтын бэлтгэл ажил их байгаа нь лавтай.

-Тэгэлгүй яахав. Өвлийн спортын хоёр наадмыг нэг дор зохион байгуулна гэдэг амаргүй их бэлтгэл ажилтай байна. Зохион байгуулах хороонд Биеийн тамир улсын спортын хороо болон “Эрдэнэт” ТӨҮГ-ын төлөөлөл  мөн аймгийн бүхий л төрийн байгууллагын удирдлагуудыг багтааж, доороо есөн дэд хороог байгуулсан. Тухайлбал, Зохион байгуулалт хариуцсан дэд хороо, Хэвлэл мэдээлэл, маркетинг сурталчилгаа хариуцсан дэд хороо, Соёл урлаг, тэмцээний нээлт хаалт, шагнал гардуулах үйл ажиллагаа хариуцсан дэд хороо гэх мэт хороодыг байгуулан өвлийн спортын наадмыг өндөр төвшинд зохион байгуулахаар бэлтгэл ажлыг хангалаа. Хороо бүр өөр өөрийн гэсэн ажлын чиг үүрэгтэй, бүтэц бүрэлдэхүүнтэй ажиллаж байна.

Спортын наадмыг зохион байгуулахад Биеийн тамир улсын спортын хорооноос бидэнд  арга зүйн заавар зөвлөгөөг өгч ихээхэн дэмжлэг үзүүлж байна. Мөн “Эрдэнэт үйлдвэр” ТӨҮГ-ийн захирал Г.Ёндон,  Хамтын ажиллагаа, Нийгмийн харилцааны газрын дарга Ц.Бат-Энх нар аймаг орон нутагтаа зохион  байгуулж буй энэхүү тэмцээн, уралдааныг   бүхий л талаар дэмжин ажиллаж байна. Ер нь аливаа тэмцээн уралдааныг зохион байгуулахад “Эрдэнэт” үйлдвэрийн оролцоо  нийгмийн хариуцлагын хүрээнд өндөр байдаг. Уурхайчдын төлөөлөл болсон “Эрдэнэт үйлдвэр” ТӨҮГ-ын удирдлагуудад талархал илэрхийлье. Улсын хэмжээний хоёр том тэмцээн уралдааныг зохион  байгуулахад 250 сая төгрөгийг зарцуулж байна.

Үүний 200 сая төгрөгийн санхүүжилтыг Улсын  биеийн тамир спортын хорооноос шийдвэрлэсэн. Үлдсэн санхүүжилтыг аймгийн ИТХ-ын хуралдаанаар шийдвэрлүүлж, орон нутгийн төсөвт  суулгасан.  Хурлын дарга, төлөөлөгч нарт мөн  талархсанаа илэрхийлье. Улсын хэмжээний томоохон спортын наадмыг зохион байгуулах, бэлтггэл ажлыг хангахад давхардсан тоогоор 170 гаруй төрийн байгууллагын албан хаагчид  болон сайн дурын ажилтан  гар бие оролцож байна. Манай аймаг өвлийн спортын наадмын төрлүүдийг  өмнө нь зохион байгуулж байсан туршлагатай. Тухайлбал, спортын гүйлтийн цана, биатлон, тэшүүр, коккейн төрлүүдээр 10 удаагийн тэмцээн уралдааныг 2003 оноос хойш  зохион байгуулж ирсэн.   2015 онд тэшүүрийн өсвөр үеийн улсыын аварга шалгаруулах тэмцээн, 2013,2015,2017,2020 онд Хоккейн улсын аварга шалгаруулах тэмцээнүүдийг тус тус зохион байгуулсан туршлагатай аймаг юм.

ӨВЛИЙН СПОРТЫН НААДМЫН ӨНГИЙГ  ЕСӨН ЭРДЭНИЙН ЗЭС, ОЮУ ТОДОРХОЙЛНО

-Аливаа тэмцээн уралдаан билэгдэл, уриа үгээрээ ялгардаг. Энэ жилийн өвлийн спортын наадмыг илэрхийлэх зүйл нь юу байх вэ?

-Аймаг, орон нутгийнхаа онцлогийг гаргаж, орон нутгаа сурталчлах нь  зохион байгуулагч аймгийн давуу тал юм. Орхон аймаг, Эрдэнэт хотын билэг тэмдэг  хүчит арслан байдаг. Үүгээр Монголын бүх ард түмний спортын өвлийн XVI наадмыг билэгдсэн бол  Монголын хүүхдийн спортын өвлийн VII наадмын билэгдэл  уламжлал ёсоор “ГАЛХҮҮ”  байна. Хүүхдийн наадмын спортын наадмын лого нь алтан соёмбот үсгийн нар, сар, гал гурвын дүрслэл бөгөөд дараа дараагийн хүүхдийн спортын наадмын далбаа болж зохион байгуулах эрх авсан аймаг, хот, дүүрэгт шилжин явах онцлогтой юм. Наадмын билэгдэл “Галхүү”-г  хүүхдийн наадмын логоноос сэдэвлэн бүтээсэн  галын дөл бөгөөд үргэлж мандан бадарч байхыг билэгдсэн. Наадмын билэгдлийг хүүхдүүдэд танил байлгах үүднээс “Галхүү” хэмээн нэрлэсэн байдаг.   Мөн Орхон аймаг, Эрдэнэт хотыг  есөн эрдэнийн зэс, оюу өнгөөр тодорхойллоо.

Шаргал өнгөөр зэсийг, номин ногоон өнгөөр оюуг, цайвар цэнхэр өнгөөр мөсийг билэгдэн энэ удаагийн өвлийн спортын наадмын өнгө төрхийг тодорхойлж, хоёрдугаар сарын 6-13-ны өдрүүдэд Орхон аймаг өвлийн спортоор амьсгалахаар ийн  бэлтгэлээ хангаж байна. 

 Хоёр наадмын уриа үг Нөхөрлөл-Тэмүүлэл-Амжилт. Ингэж нэрлэсний учир нь спорт бол нөхөрлөл, спорт бол тэмүүлэл, спорт бол амжилт юм. Спортоор нөхөрлөн холбогдож тэмүүллээр урагшилж амжилтад хүрнэ   гэдгийг түгээн дэлгэрүүлэхийг зорьсон юм. 

-Орон нутагтаа зохион байгуулснаар ямар давуу талтай вэ. Ач холбогдлыг нь Та бүхэн юу гэж харж байна вэ?

-Улсын хэмжээний томоохон спортын наадмыг аймаг, орон нутагтаа зохион байгуулах ач холбогдлыг бид их өргөн хүрээнд харж  байгаа. Аймаг орон нутгаа сурталчлах том боломж юм.  Хүүхэд, залуучуудын дунд биеийн тамир, спортоор хичээллэх сонирхлыг нэмэгдүүлэх цаашлаад Орхон аймаг, Эрдэнэт хотод шилжин суурьших  иргэдийн сонирхлыг татах гэх мэтчилэн олон үр дүнг нэрлэж болно. Монгол Улсын Засгийн газраас хэрэгжүүлж буй “Шинэ сэргэлтийн бодлого”-ын “Хот, хөдөөгийн сэргэлт” зорилтыг хэрэгжүүлэх хүрээнд Орхон аймагт хүн амаа 20 хувиар нэмэгдүүлэх үүрэг даалгаврыг өгсөн. Энэхүү тэмцээн, уралдаанаар  дамжуулан Орхон аймагт шинээр ирж, шилжин суурьших иргэдийн сонирхлыг нэмэгдүүлэх томоохон зорилго бидэнд бий. Өвлийн спортын наадамд оролцож, үзэж сонирхохоор ирсэн тамирчид, зочид төлөөлөгчдөөс Орхон аймаг, Эрдэнэт хотод шилжин ирж суурьших сонголт хийхийг үгүйсгэхгүй аргагүй шүү дээ.

Мөн жижиг дунд бизнес эрхлэгчдийнхээ эдийн засгийг сэргээж, орлого нь бодитоор нэмэгдэнэ гэж харж байгаа. Үүний хүрээнд бид Цэнгэлдэх хүрээлэнд “Эрдэнэтэд үйлдвэрлэв” худалдаа, үйлчилгээг зохион байгуулна. Зохион байгуулах хорооноос тэмцээн, уралдаан зохион байгуулахад шаардлагатай хэрэглэгдэхүүн, бараа материал, хэвлэл мэдээлэл, зар сурталчилгаа, бэлэг дурсгалын зүйлсийг аймгийн үйлдвэрлэл эрхлэгчдээсээ худалдан авалтыг хийн дэмжиж  байна. Өвлийн спортын наадмын өдрүүдэд Орхон аймагт тамирчид, дасгалжуулагчид, зочид төлөөлөгчид нийлсэн 2300-2500 орчим хүн ирнэ гэсэн тооцоолол бий. Энэ бүхэнд манай үйлдвэрлэл эрхлэгчид, ААН-үүд бэлэн байж,  бараа бүтээгдэхүүнийхээ нэр төрлийг олшруулахад анхаарах хэрэгтэй юм. Гол нь чанартай, эрүүл бүтээгдэхүүн байх ёстой.

- Өвлийн спортын наадмын өдрүүдэд Орхон аймагт тамирчид, дасгалжуулагчид, зочид төлөөлөгчид нийлсэн 2300-2500 орчим хүн ирэх тооцоолол бий гэлээ. Долоо хоногийн турш Орхон аймаг олны хөлд дарагдах нь. Аймгийн зочлох болон хоол үйлчилгээний салбарын даац боломж нь ямар байна вэ?

-Бид аймгийн зочид буудал болон хоол үйлчилгээний салбарынхаа судалгаанд үндэслэн ангилал, зэрэглэл тогтоон өвлийн спортын наадамд оролцох дүүрэг, аймгууд руу мэдээллээ хүргүүлсэн. Биеийн тамирын спортын улсын хорооноос гаргасан журамд тухайн аймаг тэмцээнд оролцох баг тамирчдынхаа  бүхий л зардлыг даахаар тусгасан байдаг. Тиймээс бидний илгээсэн мэдээлэлд үндэслэн аймгууд өөрсдийн санхүүгийн боломждоо тулгуурлан байрлах буудал, зоогийн газраас сонголт хийсэн. Баг, тамирчид Орхон аймагт ирэхэд сайн дурын хөтөч нар хүлээн авч байрлах буудал, зоогийн газарт нь хүргэх үйлчилгээг үзүүлнэ.

                                              ТАМИРЧИД ЧӨЛӨӨТ ЦАГАА ӨНГӨРҮҮЛЭХ БОЛОМЖООР ХАНГАНА

-Тамирчид чөлөөт цагаараа Орхон аймаг, Эрдэнэт хотод юу хийх боломжтой вэ?

-Олон сар, өдрөөр бэлтгэл хийн  тэмцээнд оролцож байгаа тамирчдын сэтггэл зүй нь өндөр ачаалласан байдаг. Тиймээс бид баг тамирчдад чөлөөт цагаараа Орхон аймаг, Эрдэнэт хотод юу хийж болох хөтөлбөрийг боловсруулж байна. Тухайлбал,  хөнгөлөлттэй үнээр кино үзэх, аймгийн Хүүхэлдэйн театрт жүжиг  үзэх, “Эрдэнэт” үйлдвэрийн виртуал цахим музейг үзэж сонирхох боломжтой. Мөн  Орхон аймаг, Эрдэнэт хоттой танилцах аялалын хөтөлбөр гаргасан. Дээр хэлсэнчлэн  аймаг, дүүргүүд өөрсдийн санхүүгийн нөөц, боломжид тулгуурлан зохион байгуулалтаа хийж, баг тамирчдаа үзүүлэх юм.

-Өвлийн спортын наадамд хэчнээн тамирчин оролцох вэ?

-Наадмыг өвлийн олимпийн наадмын хөтөлбөрт багтдаг гүйлтийн цана, уулын цана, гүйлтийн тэшүүр, шорт трейк, шайбтай хоккей, снөүборд  гэсэн зургаан спортын төрлийн зай, ангиллаар  зохион байгуулна. Тамирчдыг бүртгэх цахим систем нэгдүгээр сарын 6-нд нээгдэж, энэ сарын 18-ны 22:00 цагт хаагдсан. Биеийн тамир, спортын  улсын хороон дээр аль дүүрэг, аймгаас  хэдэн тамирчин ирэх  мэдээлэл эцсийн байдлаар нэгтгэгдэж, өвлийн спортын хоёр наадамд  нийслэлийн 9 дүүрэг, 19 аймгаас 700 тамирчид дасгалжуулагчид оролцохоор мандатаа авсан. Орхон аймгаас 90 гаруй тамирчин оролцоно. Өвлийн спортын маш гоё торгон агшнууд Орхон аймаг, Эрдэнэт хотод дурсамж болон үлдэнэ гэдэгт итгэлтэй байна.Өвлийн наадмын гүйлтийн тэшүүр, шорт трейкийн тэмцээн  Цэнгэлдэх хүрээлэнд, шайбтай хоккейн тэмцээн орос 19 дүгээр сургуулийн гадна талбайд, гүйлтийн цана, уулын цана, снөүбордийн тэмцээн Сархиа цанийн бааз дээр болно. Нэгдүгээр сарын 19-нд Биеийн тамир улсын спортын хорооноос ажлын хэсэг ирж, наадмын бэлтгэл ажил зохион байгуулалттай танилцсан. Энэ үеэр зам талбайг маш сайн засаж, тавьсан байна гэж сайшаасан.  Өнөөдрийн байдлаар зам талбайг бэлдэх үндсэн ажил дуусч зам цэвэрлэгээ, мөс өнгөлөх зэрэг өдөр тутмын ажил хийгдэж байна.

-Орхон аймаг “Өвлийн спортыг хөгжүүлэх хөтөлбөр”-тэй.  Хөтөлбөртэй болсноор өвлийн спортоор хичээллэх хүүхэд, залуусын сонирхол хэр нэмэгдэв. Үр дүн ямар байна вэ?

-Орхон аймагт хүн ам, ялангуяа хүүхэд, залуучуудын дунд биеийн тамир, спортоор хичээллэх сонирхол нэмэгдэж, биеийн тамир, спорт чийрэгжүүлэлтийн талаар ерөнхий боловсролын сургууль, цэцэрлэг, албан байгууллагууд тодорхой санаачилга өрнүүлдэг боловч өвлийн спортоор хичээллэгсэд  маш бага хувийг эзэлж байсан. 2018 оны статистик судалгаагаар аймгийн хэмжээнд спортын 47 төрлийн спорт, чийрэгжилтийн секцэнд өсвөр үе, залуучууд, насанд хүрэгчдийн ангиллаар нийт 24500 хүн хичээллэдгээс өвлийн спортын таван төрөл цана, тэшүүр, хоккейгоор 1400 хүн хичээллэж байсан.

Энэ бол “Өвлийн спортыг хөгжүүлэх хөтөлбөр”-тэй болохоос өмнөх үеийн судалгаа,  мэдээлэл юм.

Аймгийн хэмжээнд өвлийн улиралд “Эрдэнэт үйлдвэр” ТӨХК-ийн Сархиа цанын бааз, мөсөн гулсуурын гурван талбайд тамирчид бэлтгэл сургуулилтаа хийж, иргэд, хүүхэд багачууд чөлөөт цагаа өнгөрөөдөг. Бусад аймаг орон нутгийг бодвол харьцангуй өвлийн спортын дэд бүтэц сайн гэж хэлж болно.

2020 онд уг хөтөлбөрийг боловсруулж аймгийн ИТХ-ын хралдаанаар батлуулснаас хойш нэлээдгүй өөрчлөлт гарсан. Тухайлбал, секц дугуйлангуудын төрөл, тоо нэмэгдэж, гүйлтийн цана, дугуйт цана, мөсөн шагай, мөсний сур, хоккейн спортын таван төрлөөр 280 гаруй тамирчин хичээллэж байна.  Тамирчдын залгамж халааг бэлтгэх зорилгоор төрөлжсөн сургалттай спортын дунд сургуульд жил бүр цана, тэшүүрийн тамирчдын элсэлт авсан. Спортын төрөлжсөн сургалттай “Ирээдүйн одод” сургууль 2012 оноос цанын анги нээж,   100 гаруй сурагч төгссөн. Төгссөн сурагчдаас ОУХМ 2, спортын мастер 13, дэд мастер 1 байна. Улсын шигшээ багт гүйлтийн цанын төрөлд 4, биатлоны төрөлд 4 тамирчин нийт 8 тамирчин багтаж байна. Биеийн тамир спортын газрын цанын дугуйланд зургаан  сурагч суралцаж байна гэхчлэн олон бодит үр дүнг нэрлэж болно.   

Эцэст нь хэлэхэд Монголын бүх ард түмний спортын өвлийн ХVI  наадам, Монголын хүүхдийн спортын өвлийн VII наадамд оролцож буй нийт баг тамирчиддаа амжилт хүсье.

Ярилцсанд баярлалаа.

Мэдээллийн төв